Phiên khoáng đại đầu tiên của Thượng Hội đồng Giám Mục thế giới về gia đình

VATICAN. ĐTC Phanxicô xin các nghị phụ nói rõ và nói thẳng ý kiến và xác tín của mình trong Thượng HĐGM.

Ngài đưa ra lời mời gọi trên đây trong lời chào mừng các nghị phụ trong phiên họp khoáng đại đầu tiên của Thượng HĐGM khóa ngoại thường thứ 3 về gia đình, sáng ngày 6-10-2014 tại Hội trường Thượng HĐGM ở nội thành Vatican, về về ”các thách đố mục vụ gia đình trong bối cảnh loan báo Tin Mừng”.

Phiên họp bắt đầu lúc 9 giờ, dưới quyền chủ tọa theo lượt của ĐHY André Vingt-Trois, TGM Paris và trước sự hiện diện của ĐTC với 181 nghị phụ, cùng với các dự thính viên. Trên bàn chủ tọa trong Hội trường THĐGM, cạnh ngài còn có ĐHY Baldisseri, Tổng thư ký Thượng HĐGM thế giới, 3 Hồng Y chủ tịch thừa ủy, ĐHY Tổng tường trình viên, và Đức TGM Bruno Forte, Tổng thư ký đặc biệt của khóa họp này.

Trong kinh giờ Ba, ĐHY Lluós Martínez Sistach, nguyên TGM Barcelona, Tây Ban Nha, đã trình bày một bài suy niệm ngắn.

Đến lượt ĐTC chào mừng mọi người. Ngài nói:

Các Hồng Y, Thượng Phụ, GM, anh chị em thân mến

Tôi nồng nhiệt chào mừng anh chị em tham dự cuộc gặp gỡ này và thành tâm cám ơn sự hiện diện ân cần và quí giá và tham dự của anh chị em.

Nhân danh anh chị em, tôi muốn nồng nhiệt cám ơn tất cả những ngừơi đã tận tụy làm việc, trong kiên nhẫn và với khả năng chuyên môn, qua những tháng dài, đọc, thẩm định và soạn thảo các đề tài, văn bản và công việc của Thượng HĐGM khóa ngoại thường này.

ĐTC đặc biệt cám ơn ĐHY Baldisseri, Tổng thư ký THĐGM Đức cha Phó Tổng thư ký và tất cả các nhân viên của Văn phòng Tổng thư ký đã làm việc không biết mệt mỏi và còn tiếp tục làm việc cho Thượng HĐGM này. ĐTC cũng cám ơn Hội đồng Hậu Thượng HĐGM thế giới khóa 13, vị Tổng tường trình viên, Tổng thư ký và các HĐGM đã làm việc rất nhiều, cũng như 3 vị HY thừa ủy.

Tiếp đến ĐTC cám ơn các HY, Thượng Phụ, GM và các tham dự viên khác, và nói rằng: sự tham dự của anh chị em làm cho công việc của Thượng HĐGM này được phong phú, tinh thần đoàn thể của hàng GM và công nghị tính để mưu ích cho Giáo Hội và các gia đình. Tôi cũng muốn tinh thần công nghị thể hiện qua việc chọn vị Tường trình viên, Tổng thư ký và các vị chủ tịch thừa ủy. Vị tường trình viên và Tổng thư ký đặc biệt do Hội đồng hậu Thượng HĐGM trực tiếp bầu lên, trong khi 3 vị Chủ tịch thừa ủy thừa ủy thì tôi đã xin Hội đồng đề nghị và tôi đã theo đó để bổ nhiệm.

ĐTC nói với các nghị phụ:

”Anh em mang tiếng nói của các Giáo Hội địa phương, tập họp ở cấp địa phương của HĐGM. Giáo Hội hoàn vũ và các Giáo Hội địa phương là do Chúa thiết lập; các Giáo Hội địa phương được hiểu như thế là do con người thành lập.

Tiếng nói này anh em mang đến trong công nghị. Đó là một trách nhiệm lớn: mang những thực tại và các Giáo Hội, để giúp các Giáo Hội ấy tiến bước trên con đường là Tin Mừng gia đình.

Một điều kiện tổng quát cơ bản là: nói rõ ràng. Xin đừng ai nói: ”Điều này không thể nói; ai đó sẽ nghĩ về tôi thế này thế kia..” Cần nói tất cả những gì mình cảm thấy trong tinh thần tự do ngôn luận.

Sau công nghị Hồng y lần cuối hồi tháng 2 năm 2014, trong đó có nói về gia đình, một Hồng Y đã viết cho tôi rằng: rất tiếc là vài Hồng Y không có can đảm nói một số điều vì tôn trọng ĐGH, cho rằng ĐGH nghĩ khác. Điều này không tốt, đó không phải là đặc tính công nghị, vì cần phải nói tất cả những gì mà trong Chúa mình cảm thấy phải nói: không vị nể con người, không nhút nhát. Và đồng thời, phải khiêm tốn lắng nghe và thành tâm đón nhận trong tinh thần cởi mở điều mà các anh em nói. Với hai thái độ đó, ta thực thi công nghị tính. Vì thế, tôi xin anh em, hãy có những thái độ huynh đệ ấy trong Chúa: nói trong tinh thần tự do ngôn luận và khiêm tốn lắng nghe. Và hãy thi hành điều đó trong tinh thần thanh thản và yên hàn, vì công nghị luôn tiến hành với Phêrô và dưới Phêrô, và sự hiện diện của Giáo Hoàng là bảo đảm cho tất cả.
Anh em thân mến, tất cả chúng ta hãy cộng tác để năng động tính của công nghị được củng cố rõ ràng.

ĐHY Baldisseri
Sau lời chào của ĐTC, ĐHY Lorenzo Baldisseri, Tổng thư ký Thượng HĐGM, đã trình bày những chỉ dẫn thực tiễn trong việc tiến hành Thượng HĐGM: mỗi nghị phụ được quyền phát biểu tối đa 4 phút theo thứ tự các đề tài được ấn định cho mỗi phiên họp. Bài phát biểu đó, sau khi trình bày, trở thành tài sản của Thượng HĐGM. Các nghị phụ được tự do trả lời phỏng vấn với các nhân viên truyền thông và trình bày những gì mình thấy là nên nói. Mỗi ngày sẽ có một cuộc họp báo theo sự phối hợp của Cha Lombardi, giám đốc phòng báo chí Tòa Thánh, và có sự tham dự của một vài nghị phụ.

Các nghị phụ theo dõi một video về cách sử dụng các dụng cụ tại Hội trường Thượng HĐGM, từ ống nghe cho đến việc chọn các sinh ngữ được thông dịch trực tiếp, dụng cụ bỏ phiếu và báo sự hiện diện. Sau khi các nghị phụ bấm vào máy, tổng cộng có 181 nghị phụ có mặt trong phiên khoáng đại đầu tiên sáng hôm qua.

Bài dẫn nhập của ĐHY Baldisseri

Sang đến bài dẫn nhập vào Thượng HĐGM khóa ngoại lệ thứ III, trước tiên, ĐHY Baldisseri đặc biệt cám ơn ĐTC vì đã quyết định tôn phong chân phước cho ĐGH Phaolô 6 vào chúa nhật 19-10 tới đây, trong lễ bế mạc Thượng HĐGM này. Đức Phaolô 6 được phong chân phước trong bối cảnh Thượng HĐGM, ghi đậm một dấu hiệu quan trọng về đoàn thể tính và công nghị tính. Sau 50 năm, Đức Cố Giáo Hoàng vẫn là một nhân vật thời sự.

ĐHY Baldisseri gợi lại diễn tiến chuẩn bị Thượng HĐGM khóa đặc biệt này về gia đình, từ lúc ĐTC tuyên bố triệu tập, xác định đề tài, bổ nhiệm Tổng thư ký mới, đến việc soạn tài liệu chuẩn bị, bổ nhiệm các chức sắc khác của Công nghị GM thế giới này.

Việc tham khảo ý kiến sâu rộng trong Giáo Hội được khởi sự với bản câu hỏi kèm theo tài liệu chuẩn bị. Có 83,11% những người có quyền thuộc các HĐGM đã trả lời, gần 65,40% các cơ quan trung ương Tòa Thánh đã trả lời, gần 77% các Công nghị các Giáo Hội Công Giáo đông phương đã trả lời góp ý, không để nhiều nhận xét từ các nhân và các nhóm trong và ngoài Giáo Hội.

Dựa vào các bản góp ý gửi đề, một tài liệu làm việc đã được soạn thảo với sự cộng tác của một nhóm 9 chuyên gia. Tài liệu này đã được giới thiệu trong cuộc họp báo ngày 26-6 năm nay và được phổ biến rộng rãi trên trang mạng của Tòa Thánh.

Thành phần tham dự

Về thành phần tham dự công nghị này, ĐHY Baldisseri cho biết có tổng cộng 253 người, trong đó có 191 nghị phụ có quyền bỏ phiếu. Các vị gồm 3 thành phần: trước tiên có 162 vị tham dự do chức vụ, tiếp đến có 3 vị được bầu lên, sau cùng là 26 nghị phụ do ĐTC bổ nhiệm gồm 14 HY, 8 GM, 4 LM.

Các nghị phụ do chức vụ gồm 13 vị thủ lãnh của các Công nghị Giám Mục các Giáo hội Công Giáo nghi lễ đông phương tự quản, sau đó là 114 vị Chủ tịch HĐGM (trong đó có Đức TGM Phaolô Bùi Văn Đọc, Chủ tịch HĐGM Việt Nam); tiếp đến là 25 vị thủ lãnh các cơ quan trung ương Tòa Thánh. Theo quyết định của ĐTC, trong số các nghị phụ theo chức vụ có thêm các HY, GM thành viên của Hội đồng Thượng HĐGM thứ 13, là những vị đã chuẩn bị công nghị GM khóa đặc biệt sắp bắt đầu.

Có 3 nghị phụ tham dự vì được bầu lên, đó là 3 Bề trên Tổng quyền: dòng Tên, dòng Capuchino và dòng thánh Giuse (CSI). Sau cùng là 26 vị do ĐTC bổ nhiệm, đến từ nhiều nơi trên thế giới.

Trong số 191 nghị phụ, có 61 Hồng y, 1 Hồng Y thượng phụ, 7 Thượng Phụ, 1 TGM trưởng, 67 TGM và 47 GM, 1 LM giám chức và 6 LM dòng.

Xét về xuất xứ có 42 nghị phụ Phi châu, 38 từ Mỹ châu, 29 từ Á châu, 78 vị từ Âu Châu và 4 vị từ Úc châu.
Ngoài ra có 16 chuyên gia và 38 dự thính viên nam nữ, trong đó có 12 cặp vợ chồng, và 8 đại biểu của các Giáo Hội Kitô anh em. Trong số các chuyên gia cũng có 1 cặp vợ chồng.

Cầu nguyện cho Thượng HĐGM
Ngoài các sự kiện đó, Văn phòng Tổng thư ký Thượng HĐGM đã cổ võ các sáng kiến cầu nguyện cho công nghị GM đặc biệt này. Nhất là vào lễ thánh gia thất, chúa nhật 29-12 năm ngoái, buổi cầu nguyện được cử hành đồng thời tại 3 nơi là Vương cung thánh đường Đức Mẹ Truyền Tin ở Nazareth, Đền Thánh Đức Mẹ Loreto ở miền trung Italia, và Đền thờ Thánh Gia ở thành Barcelona, Tây Ban Nha. Trong dịp đó văn bản kinh cầu nguyện cho Thượng HĐGM do ĐTC soạn cũng được phổ biến.

Chúa nhật 28-9 vừa qua, Văn phòng Tổng thư ký cũng mời gọi các HĐGM, các hội đoàn và phong trào trên thế giới tổ chức ngày cầu nguyện cho Thượng HĐGM. Và từ ngày 6-10-2014, tại Đền thờ Đức Bà Cả ở Roma, các tín hữu cũng cầu nguyện cho công nghị GM này trong nhà nguyện Đức Mẹ là Phần Rỗi của dân Roma. Sáng kiến này được sự cộng tác của giáo phận Roma, và tại nhà nguyện ấy có đặt thánh tích của Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu, và song thân của Người là chân phước Zélie và Louis Martin, cũng như thánh tích của hai chân phước Ông Bà Luigi và Maria Baltrame Quatrocchi người Italia.

Trong bài tường trình, ĐHY Baldisseri nói đến hành trình Thượng HĐGM theo tinh thần công nghị được ĐTC nhấn mạnh rất nhiều và tiến hành qua 2 giai đoạn: công nghị đặc biệt hiện nay và Thượng HĐGM khóa thường lệ vào năm tới. Đây là một thời điểm thuận tiện: các vị chủ chăn và tín hữu để cho mình được Chúa Thánh Linh hướng dẫn hầu thực hiện công nghị tính này vốn được ĐTC nhiều lần nhắc như một yếu tố quan trọng trong đời sống Giáo Hội... Hiệp nhất trong sự khác biệt: không có con đường Công Giáo nào khác để chúng ta liên kết với nhau. Trong tinh thần công nghị và hiệp thông huynh đệ ấy, các giai đoạn chuẩn bị Thượng HĐGM này đã được tiến hành.

Danh sách các chủ đề

ĐHY Baldisseri cũng nói đến cuốn cẩm nang Thượng HĐGM đã được phát cho các nghị phụ và các tham dự viên khác. Tài liệu này rất quan trọng để theo dõi công việc của công nghị GM này. Lịch trình tiến hành được đăng ở phần cuối cuốn Cẩm Nang, theo đó cuộc thảo luận tại Hội trường Thượng HĐGM, trong tuần lễ thứ I, từ phiên khoáng đại thứ hai sẽ tiến hành theo chủ đề:

Chiều thứ hai này, có hai đề tài: Ý định của Thiên Chúa về hôn nhân và gia đình (Phần I, ch. 1), kiến thức về Kinh Thánh và Giáo huấn của Giáo Hội về hôn nhân và gia đình (Phần I, ch. 2).
Trong phiên họp thứ 3, có 2 đề tài: Tin Mừng gia đình và luật tự nhiên (Phần I, ch. 3). Gia đình và ơn gọi con người trong Chúa Kitô (Phần I, Ch. 4). Chiều thứ 3, 7-10, chủ đề là ”Mục vụ gia đình và các đề nghị khác nhau được đề ra (II, 1). Sáng thứ tư trong phiên khoáng đại thứ 5, sẽ bàn về những thách đố mục vụ gia đình (II, 2). Trái lại ban chiều sẽ nói về những tình trạng mục vụ khó khăn (II, 3). Phiên khoáng đại thứ 7, sáng thứ năm 8-10 sẽ bàn về các thách đố mục vụ liên quan tới sự cởi mở đối với sự sống (III, 1), trong khi phiên thứ 8 vào ban chiều sẽ nói về Giáo Hội và gia đình đứng trước thách đố giáo dục (III, 2).

Mỗi phiên họp theo chủ đề sẽ được mở đầu với phần nhập đề ngắn của vị Chủ tịch thừa ủy theo lượt, tiếp đến là chứng từ của các dự thính viên nam nữ được chọn, ưu tiên dành cho các đôi vợ chồng, qua đó họ có thể soi sáng đề tài bằng kinh nghiệm sống của họ, cung cấp một viễn tượng giáo dân làm cho cuộc thảo luận được phong phú.
Trong tuần lễ thứ hai của công nghị sẽ có các cuộc thảo luận nhóm bàn về bản tường trình sau tuần lễ thứ I, theo cùng thứ tự các chủ đề.

Bản tường trình các cuộc thảo luận nhóm sẽ được trình bày tại các phiên khoáng đại để được Thượng HĐGM phê chuẩn. Như thế sẽ không có việc soạn các đề nghị như trước kia. Bản tường trình này sẽ được đệ lên ĐTC để tùy ngài quyết định. Văn kiện này cũng là điễm khởi hành để chuẩn bị Thượng HĐGM khóa thường lệ thứ 14 sẽ tiến hành vào tháng 10 năm tới, 2015. Nói khác đi, sau khi thích ứng, văn kiện ấy sẽ trở thành tài liệu chuẩn bị cho Thượng HĐGM lần tới để tham khảo ý kiến và soạn Tài liệu làm việc cho khóa họp năm tới.
Đến 10 giờ rưỡi sáng hôm qua, ĐHY Vingt-Trois tuyên bố các nghị phụ được nửa giờ giải lao.

Tường trình ĐHY Peter Erdoe

Tái nhóm vào lúc 11 giờ, các nghị phụ đã nghe ĐHY Peter Erdoe, người Hungari, Tổng trường trình của công nghị GM này đọc bài tường trình dài hơn 1 tiếng đồng đồ về thực tại gia đình ngày nay và các vấn đề cần được công nghị này bàn tới.

Dựa theo Tài liệu làm việc, qua các chủ đề như Tin mừng gia đình trong bối cảnh loan báo Tin Mừng.
I. Trước tiên là phương pháp phân định về gia đình, rồi đến phương pháp làm việc của Thượng HĐGM này.
II. ”Tin Mừng về gia đình và việc mục vụ gia đình, với các tiểu đề như:
- Thách đố giáo dục của gia đình: là trường dạy về tình người, về xã hội, Giáo Hội và sự thánh thiện - Sự vững chắc và rõ ràng trong hành trình huấn luyện
- Gia đình như người giữ vai chính trong việc loan báo Tin Mừng
- Hoạt động mục vụ trong những tình trạng khủng hoảng
- Những khó khăn từ bêntrong gia đình và những sức ép từ bên ngoài
III. Những tình trạng mục vụ khó khăn, gồm các tiểu đề:
- Giáo hội như nhà Cha
- Sự thật và lòng từ bi thương xót
- những vụ sống chung và hôn nhân dân sự
- việc săn sóc mục vụ những người ly dị và tái hôn. Về vấn đề này được nhiều ngừơi nói tới, nhưng ĐHY Erdoe nói đây chỉ là một trong rất nhiều thách đố mục vụ cam go ngày nay. Và cũng có một số nước không hề có vần đề này, vì họ chẳng có hôn phối dân sự. Một số khác, con số ly dị giảm sút vài người ta không muốn tái hôn sau sự thất bại của hôn phối thứ I.
- Thủ tục giáo luật giải hôn phối và con đường ngoài tòa án.
- ĐHY cũng bàn đến thói quen thực hành của các Giáo hội chính thống.
IV. là Gia đình và tin mừng sự sống, gồm các tiểu đề như
- việc loan báo Tin Mừng sự sống
- gia đình trong bối cảnh quan hệ
- Trách nhiệm của Giáo hội và việc giáo dục
- Các vấn đề liên hệ tới Thông hiệp Sự Sống con người
Và ĐHY Erdoe kết luận rằng thách đố mà Thượng HĐGM này cần đương đầu là làm sao thành công trong việc tái đề nghị cho thế giới ngày nay, phần nào cũng giống như thời kỳ đầu của Giáo Hội, sức thu hút của Sứ điệp Kitô về hôn nhân và gia đình, nhấn mạnh niềm vui mà hôn nhân và gia đình mang lại nhưng đồng thời cung cấp những câu trả lời đích thực và đượm tình bác ái cho bao nhiêu vấn đề liên hệ tới cuộc sống gia đình ngày nay.

G. Trần Đức Anh OP