Đàng Thánh Giá 2022
Lời nguyện mở đầu
Lạy Chúa Giêsu,
trong ngày được thánh hoá bởi cuộc Khổ Nạn của Chúa
chúng con dâng lên Chúa tiếng nói của chúng con
với sự tin tưởng được Chúa lắng nghe.
Chúng con chúc tụng Chúa
vì Chúa là nguồn sống cho chúng con,
Chúa mang lấy những đau khổ của chúng con,
Chúa đã cứu thế giới bằng Thập giá của Chúa.
Chúng con tin rằng
chúng con được chữa lành nhờ vết thương của Chúa,
rằng Chúa không để chúng con một mình trong giờ thử thách,
rằng Tin Mừng của Chúa là sự khôn ngoan đích thực.
Chúng con nhận ra rằng
thân thể của Chúa bị đau đớn trong rất nhiều anh chị em của chúng con,
Chúa chịu bạo lực nơi những người bị bách hại,
Chúa bị bỏ mặc trong nhục hình nơi những người bị giết.
Lạy Chúa, Ngài đã muốn sống trong một gia đình,
xin lấy lòng nhân hậu nhìn đến gia đình chúng con:
xin nhận lời cầu xin của chúng con,
xin lắng nghe những tiếng kêu than,
chúc lành cho những ý định,
đồng hành trên bước đường,
nâng đỡ những điều không chắc chắn,
an ủi những tình cảm bị thương tích,
thêm can đảm để yêu thương,
ban ân sủng của thứ tha,
giúp mở lòng trước những nhu cầu của người khác.
Lạy Chúa Giêsu,
Ngài là Đấng Chịu Đóng đinh đã Phục sinh,
xin làm cho chúng con đừng để mình bị cướp mất hy vọng
về một nhân loại mới,
về trời mới và đất mới
nơi Ngài sẽ lau khô dòng lệ trên mắt mỗi chúng con
và sẽ không còn khóc than, cũng chẳng còn lo lắng,
bởi vì những điều cũ đã qua đi
và chúng con sẽ là một đại gia đình
trong ngôi nhà tình yêu và bình an của Ngài. Amen.
Chặng thứ nhất: Chúa Giêsu hấp hối trong Vườn Dầu
Trích Tin Mừng theo Máccô (14,32-36)
Sau đó, Đức Giê-su và các môn đệ đến một thửa đất gọi là Ghết-sê-ma-ni. Người nói với các ông : “Anh em ngồi lại đây, trong khi Thầy cầu nguyện.” Rồi Người đem các ông Phê-rô, Gia-cô-bê và Gio-an đi theo. Người bắt đầu cảm thấy hãi hùng xao xuyến. Người nói với các ông: “Tâm hồn Thầy buồn đến chết được. Anh em ở lại đây mà canh thức.” Người đi xa hơn một chút, sấp mình xuống đất mà cầu xin cho mình khỏi phải qua giờ ấy, nếu có thể được. Người nói : “Áp-ba, Cha ơi, Cha làm được mọi sự, xin cất chén này xa con. Nhưng xin đừng làm điều con muốn, mà làm điều Cha muốn.”
MỘT ĐÔI VỢ CHỒNG TRẺ
Chúng con đây, chỉ mới kết hôn hai năm. Cuộc hôn nhân của chúng con chưa trải qua quá nhiều sóng gió. Trận đại dịch đã làm mọi thứ thêm chút phức tạp, nhưng chúng con rất hạnh phúc. Tuần trăng mật của chúng con dường như là một kỳ trăng mật dài, mặc dù cũng có những cuộc cãi vã hàng ngày và mặc cho những khác biệt của chúng con. Tuy vậy, chúng con thường sợ hãi khi chúng con nghĩ về những cặp vợ chồng bạn bè lớn hơn, những người đã không có được điều đó; khi chúng con đọc thấy trên các trang báo về việc chia tay ngày càng gia tăng; khi họ nói với chúng con rằng chúng con chắc chắn sẽ chia tay, vì đó là xu hướng của thế giới, theo như dữ liệu thống kê; khi chúng con cảm thấy cô đơn vì không hiểu nhau; khi chúng con khó khăn trong chi tiêu vào cuối tháng; khi chúng con thấy mình như những người xa lạ dưới cùng một mái nhà; khi ban đêm chúng con thức dậy và cảm thấy sức nặng của trái tim và nỗi thống khổ của “sự mồ côi” của chúng con. Bởi vì chúng con quên rằng chúng con là những người con. Bởi vì chúng con tin rằng hôn nhân của chúng con và gia đình của chúng con chỉ tuỳ thuộc vào chúng con, vào sức lực của chúng con. Chúng con nhận ra rằng hôn nhân không chỉ là một cuộc phiêu lưu lãng mạn, nhưng nó còn là Vườn Ghết-sê-ma-ni, còn là nỗi thống khổ trước việc bẻ chính mình ra cho người kia.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã chịu nỗi sợ hãi và đau khổ.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã cầu nguyện trong giờ thử thách.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa mời chúng con canh thức và cầu nguyện với Chúa.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
ở giữa những cây ôliu yên bình,
Chúa đã cầu nguyện và chấp nhận
chịu chết và chết trên thập giá vì chúng con
xin lắng nghe những lời cầu xin của chúng con
cho các đôi vợ chồng trẻ mới cưới:
xin giúp họ đối diện với khó khăn cũng được kết hợp với Chúa
và xin ban cho tất cả chúng con ở lại với Chúa trong giờ thử thách.
Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời.
Chặng thứ 2: Chúa Giêsu bị Giuđa phản bội và bị các môn đệ bỏ rơi
Trích Tin Mừng theo Matthêu (26,52.56)
Người còn đang nói, thì một đám đông xuất hiện, và kẻ dẫn đầu tên là Giu-đa, một người trong Nhóm Mười Hai. Hắn lại gần Đức Giê-su để hôn Người. Đức Giê-su bảo hắn : “Giu-đa ơi, anh dùng cái hôn mà nộp Con Người sao ?” Thấy việc sắp xảy ra, những kẻ đứng chung quanh Người liền hỏi : “Lạy Chúa, chúng con tuốt gươm chém được không ?” Thế rồi một người trong nhóm chém tên đầy tớ của thượng tế, làm nó đứt tai bên phải.
Đức Giê-su bảo người ấy : “Hãy xỏ gươm vào vỏ, vì tất cả những ai cầm gươm sẽ chết vì gươm.” Bấy giờ các môn đệ bỏ Người mà chạy trốn hết.
MỘT GIA ĐÌNH TRUYỀN GIÁO
Lạy Chúa, chúng con lên đường đi truyền giáo gần mười năm trước, vì hạnh phúc của riêng mình không đủ cho chúng con. Chúng con muốn cống hiến cuộc sống của mình để những người khác cũng có được niềm vui như vậy. Chúng con muốn bày tỏ tình yêu của Đức Kitô ngay cả đối với những ai không biết Người, bất kể ở đâu. Đời sống cộng đoàn và các hoạt động hàng ngày giúp chúng con giáo dục con cái của chúng con với cái nhìn cởi mở về cuộc sống và thế giới. Nhưng điều đó không hề dễ dàng: chúng con không che giấu những nỗi lo lắng và sợ hãi khi phải sống một cuộc sống gia đình bấp bênh, xa quê hương. Tất cả những điều này bị dồn thêm bởi nỗi kinh hoàng của cuộc chiến ác liệt đang diễn ra trong những tháng vừa qua. Thật không dễ để chỉ sống với đức tin và đức ái, vì chúng con thường không hoàn toàn phó thác vào Chúa Quan Phòng. Và đôi khi, đứng trước sự đau đớn và đau khổ của một người mẹ chết khi sinh con, và hơn thế, dưới bom đạn, hoặc của một gia đình bị tàn phá bởi chiến tranh, hoặc đói kém và lạm dụng, chúng con có cám dỗ đáp trả bằng gươm, trốn chạy, bỏ rơi Ngài, vứt bỏ mọi thứ với ý nghĩ rằng điều đó chẳng đáng giá… Nhưng làm như thế sẽ là phản bội những người anh em đáng thương nhất của chúng con, họ là thân mình của Ngài trong thế giới và là những người nhắc nhở chúng con rằng Ngài là Đấng Hằng Sống.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa bị phản bội bằng một nụ hôn.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã bị các môn đệ bỏ rơi.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã trải qua cô đơn và tủi nhục.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã đón nhận nụ hôn phản bội của Giuđa bằng tình yêu,
xin lắng nghe những lời cầu xin của chúng con:
xin ban cho các gia đình truyền giáo
lòng can đảm làm chứng cho Tin Mừng của Chúa
và cho tất cả chúng con biết đáp lại cái ác bằng sự thiện,
để trở nên những người xây dựng hòa bình và hòa giải.
Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời.
Chặng thứ 3: Chúa Giêsu bị Thượng Hội Đồng kết án
Trích Tin Mừng theo Thánh Máccô (14,55.61-62.64)
Bấy giờ các thượng tế và toàn thể Thượng Hội Đồng tìm lời chứng buộc tội Đức Giêsu để lên án tử hình, nhưng họ tìm không ra. Vị thượng tế lại hỏi Người: “Ông có phải là Đấng Kitô, Con của Đấng đáng chúc tụng không?” Đức Giêsu trả lời: “Phải, chính thế”. Tất cả đều kết án Người đáng chết.
ĐÔI VỢ CHỒNG GIÀ KHÔNG CON CÁI
Chúng con đính hôn được vài tháng, rồi cuộc sống làm chúng con xa nhau một thời gian, buộc chúng con phải trải nghiệm sự khao khát của con tim cùng thổn thức từ xa. Và khi gặp lại nhau chúng con kết hôn ngay lập tức, với sự vội vàng của những người đã sốt ruột chờ đợi quá lâu. Chúng con đã rời nhà cha mẹ để tạo dựng một ngôi nhà cho riêng mình. Chúng con đã bắt đầu cuộc sống hôn nhân, với đầy những ước mơ và ảo tưởng của tuổi trẻ. Rồi cuộc sống đã làm cho chúng con thấy những giới hạn của mình, và thay đổi những kỳ vọng của chúng con, dẫn chúng con đi trên con đường nhiều khó khăn cho đến khi chúng con phải đối diện với một sự thật là chúng con không thể làm cha mẹ. Chúng con thường thấy mình bị tổn thương bởi những nhận xét và đánh giá tiêu cực. Người ta đã hỏi chúng con hàng ngàn lần “Tại sao các bạn không có con?”, như thể hôn nhân và tình yêu của chúng con không đủ để trở thành một gia đình. Chúng con đã phải chịu đựng nhiều ánh nhìn thiếu thiện cảm. Nhưng mỗi ngày chúng con tiếp tục nắm tay nhau bước đi, cùng với sự quan tâm của một cộng đoàn của những anh chị em và những bạn hữu, mà với thời gian giữa sự cô đơn và dự dịu dàng đã trở thành ngôi nhà và gia đình.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã chịu kết án bất công
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã chịu những lời mỉa mai và buộc tội
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa vô tội nhưng đã bị bách hại
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời…
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã bị kết án bất công, xin nghe lời cầu nguyện của chúng con: xin ban cho các đôi vợ chồng không con cùng nắm tay nhau bước đi, sống trọn vẹn Bí tích của tình yêu hôn nhân. Xin cho tất cả chúng con sống nghịch cảnh với sự nhẹ nhàng kiên vững. Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 4: Chúa Giêsu bị ông Phêrô chối
Trích Tin Mừng theo Thánh Máccô (14,66 - 68.72)
Ông Phêrô đang ở dưới sân, có một người tớ gái của thượng tế đi tới; thấy ông ngồi sưởi, cô ta nhìn ông chòng chọc mà nói: “Cả bác nữa, bác cũng đã ở với cái ông người Nadarét, ông Giêsu đó chứ gì!” Ông liền chối: “Tôi chẳng biết, chẳng hiểu cô muốn nói gì!” Ngay lúc đó, gà gáy lần thứ hai. Ông Phêrô sực nhớ điều Đức Giêsu đã nói với mình: “Gà chưa kịp gáy hai lần, thì anh đã chối Thầy đến ba lần”. Thế là ông oà lên khóc.
GIA ĐÌNH NHIỀU CON CÁI
Khi kết hôn, chúng con nghĩ rằng chúng con sẽ không thể có con. Rồi trong tuần trăng mật, đứa con đầu tiên đến và đã làm cuộc sống chúng con thay đổi. Chúng con đã lên kế hoạch để thực hiện mọi thứ chậm hơn: tìm sự mãn nguyện trong công việc, đi du lịch, cố gắng sống như thể chúng con đang trong thời gian đính hôn. Tuy nhiên, trong lúc vẫn còn đang ngạc nhiên trước vẻ đẹp của món quà này, thì đứa con thứ hai đến: đó là một bé gái. Và như thế, hôm nay nhìn lại, những người con khác cũng đã đến, dường như chúng con không nhận ra. Và ước mơ của chúng con? Được định hình từ các sự kiện. Sự viên mãn sự nghiệp của chúng con? Thay đổi từ những sự kiện của cuộc sống chợt xuất hiện. Và sau đó là lo sợ có thể một ngày nào đó chúng con có thể bị cám dỗ từ chối tất cả như Thánh Phêrô, khi đối diện trước đau khổ và cám dỗ của tiếc nuối trước một khoảng chi bất ngờ, hoặc bận tâm về những căng thẳng với những đứa con đang ở tuổi vị thành niên. Những ước muốn xưa đã nhường chỗ cho gia đình chúng con. Chắc chắn không dễ dàng, nhưng như thế đẹp hơn. Và mặc cho những suy nghĩ và những ngày rất tràn đầy của chúng con, mà dường như chẳng bao giờ đủ, chúng con sẽ không bao giờ bước lùi lại.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã lau nước mắt cho Thánh Phêrô.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa tha thứ cho ai nhận mình có tội.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa hiểu sự lưỡng lự của chúng con
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu, xin mở đôi tay cho những ai cầu xin tha thứ, xin lắng nghe lời khẩn cầu của chúng con: xin ban cho các gia đình đông con vượt qua mọi khó khăn với niềm vui và xin cho tất cả chúng con luôn đứng dậy sau vấp ngã. Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 5: Chúa Giêsu bị Philatô xét xử
Trích Tin Mừng theo Thánh Máccô (15, 12 - 15)
Ông Philatô lại hỏi: “Vậy ta phải xử thế nào với người mà các ông gọi là vua dân Do thái ?” Họ la lên: “Đóng đinh nó vào thập giá!” Ông Philatô lại hỏi: “Nhưng ông ấy đã làm điều gì gian ác?” Họ càng la to: “Đóng đinh nó vào thập giá!” Vì muốn chiều lòng đám đông, ông Philatô phóng thích tên Baraba, truyền đánh đòn Đức Giêsu, rồi trao Người cho họ đóng đinh vào thập giá.
GIA ĐÌNH CÓ CON BỊ KHUYẾT TẬT
Con trai chúng con đã bị xét xử trước khi đến với thế giới. Chúng con đã gặp các bác sĩ chăm sóc con tôi trước khi em được sinh ra, và họ đã nói với chúng con rằng tốt hơn không nên để em được sinh ra. Và khi chúng con chọn sự sống, chúng con cũng là đối tượng của sự xét xử: “Em bé sẽ là một gánh nặng cho các bạn và cho xã hội”, họ đã nói với chúng con như vậy. “Đóng đinh nó vào thập giá!” Mặc dù Chúa đã không làm điều gì sai. Biết bao lần sự phán xét của thế gian xảy đến cách vội vàng và hời hợt và có khi chỉ bằng cái nhìn. Chúng con chịu đựng sự xấu hổ của khác biệt; thường là thương hại hơn là thấu hiểu thực sự. Khuyết tật không phải là một lợi thế hay một sự gây chú ý, đúng hơn đó là vẻ bề ngoài của một linh hồn thường thích im lặng trước những xét đoán bất công, không phải vì xấu hổ mà vì thương xót đối với kẻ xét đoán. Chúng con không miễn nhiễm khỏi thập giá của nghi ngờ hoặc cám dỗ tự hỏi chúng con sẽ thế nào nếu mọi sự diễn ra theo cách khác. Nhưng, thực tế khuyết tật là một tình trạng, không phải là một đặc tính, và tạ ơn Chúa, linh hồn thì không hạn chế bởi rào cản nào.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã có cái nhìn yêu thương dành cho những kẻ thù nghịch
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa không sợ kẻ giết thân xác nhưng không giết được sự sống.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã xét xử với tình yêu thương xót.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã chịu xét xử theo lý lẽ của thế gian,
xin lắng nghe lời chúng con khẩn cầu
cho các gia đình có những người con đau khổ.
Xin an ủi họ trong lúc khó khăn
và cho tất cả chúng con biết chọn lấy, gìn giữ
và luôn yêu thương sự sống trong mọi trường hợp.
Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 6: Chúa Giêsu bị đánh đòn và đội mão gai
Trích Tin Mừng theo thánh Máccô (Mc 15,15.17-19)
Sau khi đánh đòn Chúa Giêsu, ông Philatô giao Người cho họ đóng đinh. Sau đó, những tên lính khoác cho Người một tấm áo điều, và kết một vòng gai làm vương miện đặt lên đầu Người. Rồi chúng bài chào Người: “Vạn tuế đức vua dân Do Thái!” Chúng lấy cây sậy đập lên đầu Người, khạc nhổ vào Người, và quỳ gối bái lạy.
GIA ĐÌNH CHĂM SÓC TỔ ẤM CỦA GIA ĐÌNH
Ngôi nhà của chúng con rộng lớn, không chỉ về không gian, mà hơn hết là sự giàu có tình người. Ngay từ khi bắt đầu cuộc hôn nhân, chúng con chưa bao giờ cảm thấy chỉ có hai chúng con. Ơn gọi của chúng con là để đón nhận nỗi đau trong quá khứ và vẫn còn trong hiện tại, sau 42 năm kết hôn và có ba người con, chín cháu nội và năm người con nuôi không thể tự lập và ngay cả những khó khăn tâm lý trầm trọng, thế nhưng không có gì đáng buồn cả. Chúng con không xứng đáng lãnh nhận ân phúc như vậy trong cuộc sống. Đối với những ai tin rằng thật chẳng thể là con người khi để cho những người đau khổ một mình, thì Chúa Thánh Thần luôn hoạt động trong thẳm sâu ước muốn để hành động và không thể để mình thờ ơ, như người xa lạ. Đau khổ đã làm thay đổi chúng con. Đau khổ đưa chúng con trở lại điều cốt yếu, sắp xếp thứ tự ưu tiên của cuộc sống và khôi phục sự đơn sơ của phẩm giá con người, như nó vốn là. Trên đường thương khó của cuộc sống của nhiều người bị đánh đập và bị đóng đinh, bên cạnh họ, dưới sức nặng thập giá của họ, chúng con đã khám phá ra rằng vị vua đích thực là Đấng đã tự hiến mình và trao chính mình làm của ăn, cho thân xác và linh hồn.
Lạy Chúa Giêsu, Ngài đã bị hành hạ cả thân xác lẫn tinh thần.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Ngài đã hiểu thấu nỗi đau của người vô tội.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Ngài đã chịu sỉ nhục, chịu lăng mạ, và chịu đội mão gai.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã chịu đau khổ và khinh khi,
Xin lắng nghe lời cầu xin của chúng con:
Xin cho gia đình của chúng con biết học cách chào đón những người bị tổn thương
và cho tất cả chúng con biết mang lấy trách nhiệm và chăm sóc cho những nỗi đau của người khác.
Người là Đấng hằng sống và hiển trị vì muôn đời.
Chặng thứ 7: Chúa Giêsu vác thánh giá
Trích Tin Mừng theo thánh Máccô (Mc 15,20)
Chế giễu chán, chúng lột áo điều ra, và cho Người mặc áo lại như trước. Sau đó, chúng dẫn Người đi để đóng đính vào thập giá.
GIA ĐÌNH VỚI CHA MẸ ĐAU BỆNH
Một buổi sáng như bao ngày, vợ con đã ngất xỉu hai lần. Việc đến bệnh viện và phát hiện ra căn bệnh đã len lỏi vào tâm trí cô ấy. Phẫu thuật, phục hồi chức năng, điều trị… Và hôm nay, một chương trình hằng ngày hoàn toàn mới bắt đầu với chúng con. Chúa nói với chúng con qua những sự kiện mà không phải lúc nào chúng con cũng hiểu được và Ngài cầm tay dẫn dắt chúng ta đến điều tốt nhất dành cho chúng ta. Vợ con đã có một vai trò, một vị trí, một “tư cách” và cô ấy đã thấy mình hoàn toàn khác, trần trụi, không tự vệ, và bị đóng đinh. Và con với cô ấy, qua căn bệnh này, trên thánh giá này, chúng con đã trở thành trụ cột để các con của chúng con biết rằng chúng có thể dựa vào. Nhưng trước đây, điều này không phải như vậy. Con gần như có thể nói rằng ngày hôm nay, với ánh mắt thấu cảm của cô ấy trước nỗi đau của đám trẻ, cô ấy đã hoàn toàn là một người mẹ và là một người vợ. Một bối cảnh của cuộc sống mới và khó khăn hơn, nhưng không phức tạp. Con bị khóa chặt, bị đóng đinh bởi một luồng tư tưởng dồn dập, trên hết đã buộc con, vốn là người rất ngoan cố và tự mãn, phải khám phá ra nơi các gia đình khác món quà tuyệt vời, đó là: ai đang nỗ lực khiến bạn vui cười, ai đang giúp bạn làm việc bếp, ai đang dạy giáo lý cho các con, ai đang lắng nghe bạn, ai hiểu bạn qua một cái nhìn, và ai là người mặc dù gặp phải những tình huống không may, nếu không muốn nói là phức tạp hơn, vẫn thường xuyên lo lắng cho bạn.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã không tìm kiếm vinh dự thế gian.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa đã mang gánh nặng của tất cả những kẻ phải chết
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa đã vác lấy thánh giá nặng nề.
Đ. Xin ban bình an cho chúng an.
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã biến giá treo của sự chết thành nguồn sống vô tận,
Xin lắng nghe lời kêu cầu của chúng con:
Xin cho con cái biết chăm sóc cha mẹ và bảo vệ họ với lòng biết ơn,
Và xin cho tất cả chúng con biết học nơi Người niềm vui khi yêu thương và cho đi bản thân một cách quảng đại.
Người là Đấng hằng sống và hiển trị vì muôn đời.
Chặng thứ 8: Chúa Giêsu được một người Kyrênê vác đỡ thánh giá
Trích Tin Mừng theo thánh Luca (Lc 23,26)
Khi điệu Đức Giêsu đi, họ bắt một người từ miền quê lên, tên là Simôn, gốc Kyrênê, đặt thập giá lên vai cho ông vác theo sau Đức Giêsu.
ÔNG BÀ
Chúng con đã nghỉ hưu cách đây hai năm và ngay khi chúng con bắt đầu mơ tưởng về việc làm thế nào để sử dụng năng lượng đã phục hồi, thì chúng con nhận được tin con rể của chúng con bị sa thải. Trong đại dịch, chúng con đã chứng kiến cuộc khủng hoảng hôn nhân của đứa con gái lớn. Những đứa cháu bắt đầu làm cho căn nhà của chúng con ngập tràn sức sống và cả sự bối rối, không chỉ vào Chúa nhật và hơn hết, đây còn là điều xảy ra không giống như thời của ba đứa con của chúng con còn nhỏ. Chúng con đã lắp một chiếc ghế ngồi trên ô tô và mua một chiếc bảng đen để viết nhiệm vụ của năm đứa cháu để kẻo lỡ quên điều gì đó. Sức khỏe của chúng con không được như trước đây, nhưng kinh nghiệm dày dặn khiến chúng con dễ dàng hòa nhập với cuộc sống hơn so với khi chúng con còn sức khỏe như trước đây. Thánh giá của sự bấp bênh trong gia đình và công việc khiến chúng con lo lắng. Và ngày nay, chúng con tự nhiên có khuynh hướng đối diện với sự mệt mỏi của mình và nỗi sợ hãi cái chết không thể phủ nhận, chúng con phải mang lấy một cây thánh giá bất ngờ, được đặt trên vai của chúng con cách bất chấp. Nhịp sống thường chậm rãi và vào ban đêm, sau khi mỉm cười, chúng con thấy mình đang khóc với lòng thương cảm. Nhưng việc trở thành “bình dưỡng khí” cho gia đình của con cái chúng con là một quà tặng đưa chúng con trở lại những cảm xúc mà chúng con đã cảm thấy khi chúng còn nhỏ. Người ta không bao giờ ngừng làm mẹ và làm cha.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã chia sẻ sức nặng của thánh giá.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa đã đặt chúng con dưới bản án thánh giá của Chúa.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa mời gọi chúng con bước theo Chúa bằng việc vác lấy thánh giá của chúng con
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã gọi chúng con mang lấy gánh nặng cho nhau,
Xin lắng nghe những lời cầu khẩn của chúng con:
Xin cho gia đình của chúng con biết chia sẻ niềm vui và nỗi vất vả,
và xin cho tất cả chúng con lớn lên trong tình huynh đệ.
Người là Đấng hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 9. Đức Giêsu gặp các phụ nữ thành Giêrusalem
Trích Tin Mừng theo thánh Luca (23,27-28)
Dân chúng đi theo Người đông lắm, trong số đó có nhiều phụ nữ vừa đấm ngực vừa than khóc Người. Đức Giê-su quay lại phía các bà mà nói: “Hỡi chị em thành Giê-ru-sa-lem, đừng khóc thương tôi làm gì. Có khóc thì khóc cho phận mình và cho con cháu.” (Lc 23,27-28)
GIA ĐÌNH NHẬN CON NUÔI
Bây giờ gia đình chúng con có bốn người. Nhưng trong nhiều năm, chúng con chỉ hai người, chúng con phải đối mặt với thập giá của sự cô đơn và nhận ra mình sẽ trở thành cha mẹ theo một cách rất khác với những gì chúng con luôn mường tượng. Con nuôi là câu chuyện về một cuộc đời được đánh dấu bằng nỗi đau mất mát vốn được chữa lành bằng sự đón nhận. Nhưng nỗi đau này chưa bao giờ được chữa lành hoàn toàn. Nhận con nuôi là một thánh giá mà nơi đó cả cha mẹ và con cái cùng nhau gánh trên vai, cùng nhau mang vác, và cố gắng xoa dịu nỗi đau nhưng cũng ôm lấy chính nỗi đau này vốn là một phần trong cuộc đời đứa trẻ. Tuy nhiên, thật đau lòng khi chứng kiến những đứa trẻ đau khổ vì quá khứ của chúng. Và cũng thật đau đớn khi luôn cố gắng yêu thương chúng nhưng không thể động đến một chút vào nỗi đau của chúng. Chúng con trở nên đón nhận nhau. Tuy nhiên, mỗi ngày, chúng con thức dậy và biết rằng điều này thật đáng giá; rằng mọi nỗ lực của chúng con không vô ích; và thập giá ẩn này, dù có đau đớn, vẫn chứa đựng một bí mật của hạnh phúc.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã nhận được ánh nhìn của các phụ nữ thành Giê-ru-sa-lem.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã lau sạch nước mắt mọi người và an ủi trái tim của họ.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã can đảm bước đi trên con đường thập giá.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã đi vào con đường thập giá
với đôi mắt mở và con tim sẵn sàng,
xin lắng nghe lời cầu nguyện của chúng con:
xin ban cho các bậc cha mẹ và những người con nuôi của họ
được lớn lên cùng nhau như những gia đình chào đón
và xin cho tất cả chúng con biết mang lại niềm vui cho người xung quanh.
Người hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 10: Chúa Giêsu bị đóng đinh
Trích Tin Mừng theo thánh Luca (23,33-38)
Khi đến nơi gọi là “Đồi Sọ”, họ đóng đinh Người vào thập giá, cùng lúc với hai tên gian phi, một tên bên phải, một tên bên trái. Bấy giờ, Đức Giê-su cầu nguyện rằng: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.” Rồi họ lấy áo của Người chia ra mà bắt thăm. Dân chúng đứng nhìn, còn các thủ lãnh thì buông lời cười nhạo: “Hắn đã cứu người khác, thì cứu lấy mình đi, nếu thật hắn là Đấng Ki-tô của Thiên Chúa, là người được tuyển chọn!” Lính tráng cũng chế giễu Người. Chúng lại gần, đưa giấm cho Người uống và nói: “Nếu ông là vua dân Do-thái thì cứu lấy mình đi!” Phía trên đầu Người, có bản án viết: “Đây là vua người Do-thái.”
NGƯỜI MẸ GOÁ
Tôi là một người mẹ với hai đứa con. Hơn bảy năm nay, chúng con là một chiếc ghế có ba thay vì bốn chân: mọi việc vẫn tốt lành và đẹp đẽ, dù có một chút bất ổn. Mỗi gia đình, ngay cả những gia đình không cân xứng, tổn thương, lạ thường và không trọn vẹn nhất, đều tìm thấy ý nghĩa sâu xa nhất của gia đình bên dưới cây thánh giá. Chúng con cũng vậy. Chúng con đã trải qua, với cả nước mắt và đau đớn để hiểu rằng Chúa Giêsu bị đóng vào thập giá nhìn xuống chúng con và Người không bao giờ bỏ rơi chúng con.
Tình yêu của Người không chỉ đơn giản là một tình yêu chung chung của Đấng Sáng Tạo dành cho những thụ tạo. Nhưng Người còn dành cho chúng ta như một người bạn, một người mẹ, một người con, một người anh em. Và Giáo hội, dù có những lỗi lầm, vẫn dang rộng cánh tay trong khả năng của mình và có những khi mang vác gánh nặng cho chúng ta, giúp chúng ta lấy lại sức lực. Tình yêu được nhân lên gấp bội vì được trao ban cách tự do, ngay cả những lúc tôi bị cám dỗ để đòi hỏi rằng: “Nếu Người cứu những người khác… nếu Người là Đấng Mêsia của Đức Chúa, là người Con yêu dấu”, thì sao Người không cứu lấy chồng con? Nhưng những vết thương của Chúa Giêsu trên thập giá trở thành kho tàng, nối kết và liên hệ với nhau. Tình yêu trở thành hiện thực, bởi vì, nơi tận cùng của nỗi đau và giữa những khó khăn của mình, chúng con biết rằng chúng con không bị bỏ rơi.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã giang tay trên thập giá.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã chịu chết để cứu chúng con.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã tha thứ cho những kẻ giết Chúa
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
với cánh tay rộng mở trên thập giá,
Chúa ôm lấy tất cả những ai cô đơn và bị bỏ rơi,
Xin lắng nghe lời chúng con cầu nguyện:
Xin cho các gia đình đang phải chịu cảnh mất cha hoặc mẹ
có thể nhận ra sự gần gũi của Chúa trong nỗi đau của họ,
và xin cho chúng con biết khóc với những người đang khóc.
Người hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
11. Chúa Giêsu hứa Nước Trời cho kẻ trộm lành
Trích Tin Mừng theo thánh Luca (23,33.42-43)
Khi đến nơi gọi là “Đồi Sọ”, họ đóng đinh Người vào thập giá, cùng lúc với hai tên gian phi, một tên bên phải, một tên bên trái. Rồi anh ta thưa với Đức Giê-su: “Ông Giê-su ơi, khi ông vào Nước của ông, xin nhớ đến tôi!” Và Người nói với anh ta: “Tôi bảo thật anh, hôm nay, anh sẽ được ở với tôi trên Thiên Đàng.”
GIA ĐÌNH CÓ CON SỐNG ĐỜI DÂNG HIẾN
Đến bây giờ chúng con mới có thể mỉm cười khi nhớ lại tất cả những kỳ vọng mà chúng con đã dành cho con trai mình. Chúng con đã nuôi dạy để nó có thể hạnh phúc và có một cuộc sống viên mãn. Chúng con đã hy vọng nó sẽ đi theo con đường của người ông. Vâng, có lẽ, chúng con muốn con mình có một cuộc sống rất khác: một gia đình, một công việc, những đứa con, những đứa cháu. Nói tóm lại, một cuộc sống “bình thường”. Chúng con đã sống thay cho nó. Nhưng rồi Người đến và làm đảo lộn mọi thứ. Người đã quét sạch ước mơ của chúng con vì một điều gì đó lớn lao hơn. Người chắc chắn rằng cuộc sống của nó không đi theo con đường thông thường và Người đã gọi nó đi theo Người. Nhưng tại sao? Tại sao lại là nó? Tại sao lại là con trai của chúng con? Lúc đầu, chúng con đã không chấp nhận điều ấy. Chúng con đã gay gắt và quay lưng với nó. Chúng con tin rằng sự lạnh nhạt của chúng con sẽ khiến nó lùi bước. Chúng con đã cố gắng gieo rắc hoài nghi trong tâm trí nó về việc liệu nó có đang đi sai đường, giống như hai tên trộm kia. Nhưng chúng con nhận ra rằng không ai có thể chống lại Người. Chúng con là một cốc nước và Người là đại dương. Chúng con là một tia lửa và Người là ngọn lửa. Và bây giờ, giống như tên trộm lành, chúng con cũng xin Người nhớ đến chúng con khi Người về Nước Trời.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã chết như một phạm nhân.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã biến thánh giá thành ngai vua.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Chúa đã mở cho chúng con cánh cửa thiên đàng đã bị mất
Đ. Xin ban bình an cho chúng con
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
Chúa đã biểu lộ cho chúng con những mầu nhiệm về Nước Trời,
nơi những người lớn nhất là những người phục vụ.
Xin lắng nghe lời chúng con cầu nguyện:
Xin hướng dẫn cha mẹ khuyến khích ơn gọi của con cái
và giúp tất cả chúng con trở thành môn đệ trung thành của Chúa.
Người hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 12”: Chúa Giêsu trao phó Mẹ Người cho môn đệ Người thương mến
Trích Tin Mừng theo thánh Gioan (19,25-27)
Đứng gần thập giá Đức Giê-su, có thân mẫu Người, chị của thân mẫu, bà Ma-ri-a vợ ông Cơ-lô-pát, cùng với bà Ma-ri-a Mác-đa-la. Khi thấy thân mẫu và môn đệ mình thương mến đứng bên cạnh, Đức Giê-su nói với thân mẫu rằng: “Thưa Bà, đây là con của Bà.” Rồi Người nói với môn đệ: “Đây là mẹ của anh.” Kể từ giờ đó, người môn đệ rước bà về nhà mình.
GIA ĐÌNH CÓ CON QUA ĐỜI
Gia đình chúng con có năm người: tôi, chồng tôi và ba đứa con của chúng con. Cách đây năm năm, cuộc sống trở nên phức tạp. Một chẩn đoán khó chấp nhận, một căn bệnh ung thư hằn lên trên gương mặt cô con gái út từng khoảnh khắc. Dù căn bệnh chưa bao giờ dập tắt được nụ cười của con bé, nhưng lại khiến cho sự bất công khủng khiếp mà chúng con đang chịu đựng càng thêm đau đớn. Thêm vào đau khổ mà chúng con phải chịu, chỉ sau sáu năm hôn nhân, chồng tôi đã đột ngột qua đời, khiến chúng con rơi vào khoảng thời gian cô đơn tột cùng; và trong thời gian đó, hai năm sau, chúng con đưa tiễn đứa con gái nhỏ đến nơi an nghỉ. Năm năm đã trôi qua kể từ khi xảy ra những sự việc này, điều mà chúng con hoàn toàn không thể hiểu được bằng lý trí, nhưng chúng con chắc chắn rằng Chúa Giêsu đã và đang tiếp tục hiện diện trong Thánh giá nặng nề này. “Thiên Chúa không gọi những người mạnh mẽ nhưng củng cố những người được gọi”: đây là điều mà một nữ tu đã nói với chúng con vào một ngày nọ, và những lời này đã thay đổi cách nhìn của chúng con về cuộc sống trong những năm gần đây. Sự giả dối lớn nhất mà chúng con đã phải chiến đấu chống lại chính là ý nghĩ rằng chúng con không còn là một gia đình nữa. Tôi không biết có cách nào khác để chống lại nỗi đau trong lòng và nỗi đau trên thân xác tôi, ngoài việc tín thác vào Chúa, Đấng đang bước bên cạnh tôi trên hành trình trần gian này. Nhiều lần, trong những lần hóa trị của con gái tôi, tôi cảm thấy giống như Đức Maria dưới chân Thánh giá; và chính kinh nghiệm đó hôm nay khiến tôi cảm thấy - dù chỉ một chút - giống Mẹ của Chúa.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã biết những nỗi đau của tình yêu
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa không để cho sự chết có tiếng nói quyết đinh.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa đã ban chính Mẹ của Chúa cho chúng con như một minh chứng.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
trước khi trút hơi thở cuối cùng
Chúa đã trao phó Mẹ của Chúa cho chúng con
và gửi gắm chúng con cho Mẹ chăm sóc,
xin lắng nghe những lời khẩn cầu của chúng con:
xin giúp cho các gia đình đau khổ vì cái chết của một người con
có thể trân quý ân sủng nhận được trong món quà sự sống của họ.
và xin cho tất cả chúng con, được củng cố bởi Chúa Thánh Thần, sống theo ý Chúa.
Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 13. Chúa Giêsu chết trên Thánh Giá
Trích Tin Mừng theo thánh Marco (15,34.36-37)
Vào giờ thứ chín, Đức Giê-su kêu lớn tiếng: “Ê-lô-i, Ê-lô-i, la-ma xa-bác-tha-ni!” Nghĩa là: “Lạy Thiên Chúa, Thiên Chúa của con, sao Ngài bỏ rơi con?” Rồi có kẻ chạy đi lấy một miếng bọt biển, thấm đầy giấm, cắm vào một cây sậy, đưa lên cho Người uống mà nói: “Để xem ông Ê-li-a có đến đem hắn xuống không.” Đức Giê-su lại kêu lên một tiếng lớn, rồi tắt thở.
CÁC GIA ĐÌNH UCRAINA-NGA
Chết chóc ở khắp mọi nơi. Sự sống dường như mất đi giá trị của nó. Mọi thứ thay đổi trong chốc lát. Cuộc sống của chúng con, những ngày sống của chúng con, sự vô tư của tuyết mùa đông, đưa con đi học, đi làm, những vòng tay ôm, tình bạn ... tất cả. Mọi thứ bỗng nhiên mất ý nghĩa và giá trị. “Chúa ơi Ngài ở đâu? Ngài đang ẩn trốn nơi nào? Chúng con muốn cuộc sống của chúng con trở lại như trước đây. Tại sao những điều này xảy ra? Chúng con đã phạm tội lỗi gì? Tại sao Chúa bỏ rơi chúng con? Tại sao Chúa bỏ rơi dân tộc của chúng con? Tại sao Chúa lại chia rẽ gia đình chúng con như thế này? Tại sao chúng con không còn muốn ước mơ và muốn sống? Tại sao vùng đất của chúng con lại trở nên tăm tối như đồi Golgotha?”. Chúng con đã khô nước mắt. Sự tức giận đã nhường chỗ cho sự cam chịu. Chúng con biết rằng Chúa yêu chúng con, lạy Chúa, nhưng chúng con không cảm nhận được tình yêu này và điều này khiến chúng con thất vọng. Chúng con thức dậy vào buổi sáng và cảm thấy hạnh phúc trong giây lát, nhưng rồi ngay lập tức chúng con nghĩ rằng sẽ khó khăn dường nào để hoà giải chính chúng con với những điều này. Chúa ơi, Chúa đang ở đâu? Xin hãy nói với chúng con giữa sự im lặng của sự chết chóc và chia rẽ, và dạy chúng con trở thành người kiến tạo hòa bình, trở thành anh chị em, xây dựng lại những gì mà bom đạn muốn hủy diệt.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã yêu thương chúng con đến cùng.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Khi chịu chết, Chúa đã diệt trừ sự chết.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Khi trút hơi thở cuối cùng, Chúa đã ban cho chúng con sự sống.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu,
cạnh sườn bị đâm thâu của Chúa
đã trở thành nguồn suối hoà giải cho tất cả các dân tộc.
Xin lắng nghe lời cầu nguyện khiêm nhường của chúng con.
Xin ban cho các gia đình đã bị huỷ diệt bởi nước mắt và máu
được tin vào sức mạnh của ơn tha thứ
và xin làm cho tất cả chúng con trở thành những người xây dựng hoà bình và hoà hợp.
Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời. Amen.
Chặng thứ 14: Thi hài Chúa Giêsu được mai táng trong mồ
Trích Tin Mừng theo thánh Mátthêu (27,59-61)
Khi đã nhận thi hài, ông Giô-xếp lấy tấm vải gai sạch mà liệm, và đặt vào ngôi mộ mới, đã đục sẵn trong núi đá, dành cho ông. Ông lăn tảng đá to lấp cửa mồ, rồi ra về. Còn obà Ma-ri-a Mác-đa-la và một bà khác cũng tên là Ma-ri-a ở lại đó, quay mặt vào mồ.
GIA ĐÌNH DI DÂN
Bây giờ chúng con đang ở đây. Chúng con đã chết với quá khứ của chúng con. Chúng con muốn sống ở quê hương của mình, nhưng chiến tranh đã ngăn cản chúng con. Thật khó cho một gia đình khi phải lựa chọn giữa ước mơ và tự do của họ, giữa các niềm hy vọng và sự sinh tồn của họ. Chúng con ở đây sau những cuộc hành trình mà chúng con đã chứng kiến cái chết của các phụ nữ và trẻ em, của bạn bè và các anh chị em. Chúng con ở đây, những người sống sót. Chúng con bị xem như một gánh nặng. Khi ở quê nhà, chúng con là những người quan trọng, còn ở đây chúng con là các con số, danh mục, số thống kê. Tuy nhiên, chúng con không chỉ là những người nhập cư. Chúng con là những con người. Chúng con đến đây vì con cái của chúng con. Mỗi ngày chúng con chết cho chúng, để chúng có thể cố gắng sống một cuộc sống bình thường, không bom đạn, không đổ máu, không bách hại. Chúng con là những người Công giáo, nhưng điều này đôi khi dường như cũng ít quan trọng hơn việc chúng con là những người di cư. Nếu chúng con không đầu hàng, đó là vì chúng con biết rằng một ngày nào đó tảng đá lớn trên cửa mộ sẽ được lăn đi.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa được tháo xuống khỏi thập giá bởi những bàn tay của những người tốt bụng.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa đã được mai táng trong ngôi mộ mới của ông Giô-xếp A-ri-ma-thi.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Chúa đã không bị hư nát trong mồ.
Đ. Xin ban bình an cho chúng con.
Lạy Cha chúng con ở trên trời...
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đã xuống ngục tổ tông để giải thoát Ađam và Eva và tất cả con cái họ khỏi sự giam cầm từ ngàn xưa. Xin lắng nghe những lời cầu nguyện của các gia đình di dân. Xin cứu họ khỏi nỗi đau chết chóc của sự cô lập và giúp tất cả chúng con nhận ra Chúa nơi mỗi người anh chị em yêu quý của chúng con.
Lời nguyện kết thúc
Lạy Chúa Cha nhân từ, Chúa đã cho mặt trời mọc lên trên người lành cũng như kẻ dữ. Xin đừng bỏ rơi công trình tay Chúa tạo dựng, công trình mà vì nó Chúa đã không ngần ngại trao ban Con duy nhất của Chúa, được sinh ra bởi Đức Trinh nữ, chịu đóng đinh dưới thời quan Phong-xi-ô Phi-la-tô. Người đã chết và được mai táng trong lòng đất, ngày thứ ba đã sống lại từ cõi chết, đã hiện ra với bà Maria Mác-đa-la, với Phêrô và với các tông đồ và môn đệ khác. Người hằng sống trong Giáo hội thánh thiện, Thân Thể sống động của Chúa trong thế giới.
Xin giữ cho ngọn đèn Phúc Âm được cháy sáng trong các gia đình của chúng con, ngọn đèn soi chiếu những niềm vui và đau khổ, những mệt nhọc và hy vọng: chớ gì mỗi gia đình phản chiếu gương mặt của Giáo hội, một Giáo hội có tình yêu thương là quy luật tối thượng.
Bằng việc đổ tràn Thần Khí Chúa, xin giúp chúng con cởi bỏ con người cũ, hư hoại vì những đam mê giả dối. Xin như người Cha nắm tay chúng con, để chúng con không lạc xa Chúa. Xin hướng những trái tim nổi loạn của chúng con về với trái tim của Chúa, để chúng con có thể học theo đuổi những dự án hoà bình. Xin soi sáng để những người đối nghịch nhau nắm tay nhau, để họ cảm nhận được sự tha thứ lẫn nhau. Xin loại bỏ những bàn tay của anh em giơ lên chống lại nhau, để sự hoà hợp nảy sinh ở những nơi có hận thù. Xin giúp chúng con không bao giờ cư xử như kẻ thù của thập giá Chúa Kitô, để chúng con có thể tham dự vào niềm vui phục sinh của Người. Người hằng sống và hiển trị cùng Chúa, trong sự hợp nhất của Chúa Thánh Thần, đến muôn thưở muôn đời. Amen.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét