Giới thiệu

Nói đến Đức Thánh Cha Lêô XIII (1810-1903), người ta thường nghĩ đến thông điệp Rerum novarum (ban hành ngày 15-1-1891), mở đầu cho Giáo huấn xã hội của Giáo hội, nhưng ít người biết rằng ngài là tác giả của thông điệp thứ nhất trong lịch sử bàn về Chúa Thánh Thần (ban hành ngày 9-5-1897). Thật vậy, Giáo hội đã nhiều lần lên tiếng để bảo vệ tín điều về Chúa Thánh Thần (bắt đầu với công đồng Constantinopolis I, năm 381), nhưng cho đến nay chỉ mới có hai thông điệp được dành riêng cho Ngài: đây là thông điệp thứ nhất, và phải chờ đến năm 1986 mới thấy ra đời thông điệp thứ hai Dominum et vivificantem của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II.

Thật là thú vị khi biết được tiền sử và hậu trường của thông điệp Divinum illud munus. Hai năm trước đó, nhân dịp lễ Ngũ tuần (ngày 5-5-1895), ĐTC Lêô XIII viết đoản dụ Provida Matris Charitate thiết lập tuần cửu nhật (từ lễ Thăng Thiên đến Lễ Hiện Xuống) để chuẩn bị mừng lễ Ngũ tuần. Sau đó, vào ngày 18-4-1902, Bộ Nghi Lễ còn gửi cho các giám mục trên thế giới một bức thưAd fovendum in christiano populo nhắc nhở việc tổ chức tuần cửu nhật. Đàng sau các văn kiện này (vì thế gọi là hậu trường) là thánh nữ Elena Guerra (1835-1914) đã nhiều lần viết thư thỉnh cầu Đức Thánh Cha hãy cổ động lòng sùng kính Thánh Linh, để cầu xin ơn canh tân đức tin cho thế giới và ơn hiệp nhất các Kitô hữu. Trong lễ nghi phong chân phước cho chị (ngày 26-4-1959), Đức Thánh Cha Gioan XXIII đã gọi chị là “Tông đồ của Thánh Linh” (cũng tương tự như thánh Margarita Maria Alacoque mang danh xưng là “Tông đồ của Thánh Tâm Chúa Giêsu). Chị được tuyên thánh ngày 24-10-2024.

Trên mạng Internet của Vatican, có đăng các bản văn bằng tiếng Latinh (trích từ ASS 29, 1896-97, trang 644-653), tiếng Anh, tiếng Tây-ban-nha. Bản văn tiếng Tây-ban-nha được phân chia thành bốn phần và 17 đoạn. Chúng tôi xin giới thiệu vắn tắt nội dung như sau.

Trong Nhập đề (phần thứ nhất), Đức Thánh Cha nêu lên hai mục tiêu chính trong sứ vụ của mình, đó là: phục hưng đời sống Kitô giáo trong đời sống xã hội; cổ vũ sự hợp nhất Hội thánh.

Phần thứ hai mang tính cách tín lý. Cần có cái nhìn chính xác về vai trò của Thánh Linh trong mầu nhiệm Tam Vị. Tuy tất cả mọi công trình đều là chung cho Ba Ngôi. Nhưng truyền thống quen quy gán (appropriatio) Quyền năng cho Chúa Cha, Cao minh cho Chúa Con, Tình yêu cho Thánh Linh. Đặc biệt số 6 trình bày vai trò của Thánh Linh trong cuộc Nhập thể của Đức Giêsu.

Phần thứ ba bàn cách riêng đến tác động của Thánh Linh trong Hội thánh, không những nơi các tông đồ, giám mục, linh mục, mà còn trong linh hồn những người công chính. Thánh Thần được ví như linh hồn của Hội thánh, cũng như Đức Kitô được ví là Đầu của Thân thể mầu nhiệm. Chúng ta có thể coi đây như một chương của Giáo hội học, cũng như một chương của thần học tâm linh, dưới đề tài “Thánh Linh cư ngụ (inhabitatio) trong linh hồn” (habitatio có nghĩa là làm nhà ở), cũng như đạo lý về bảy ân huệ và các hoa trái của Thánh Linh.

Phần thứ bốn mang tính cách khuyến dụ. Trước hết, thông điệp kêu gọi truyền bá đạo lý về Thánh Linh (bởi vì trên thực tế, nhiều người chưa được nghe nói đến Ngài), cũng như cỗ vũ việc yêu mến, tôn kính và cầu khẩn Ngài, đặc biệt qua tuần Cửu nhật chuẩn bị lễ Ngũ tuần.

Văn kiện kết thúc với việc nhắc đến tương quan giữa Thánh Linh với Đức Trinh nữ Maria.

Tóm lại, sau khi đã bàn đến Thánh Linh trong mầu nhiệm Thiên Chúa Tam Vị, trong cuộc đời Đức Giêsu và trong Hội thánh, Đức Thánh Cha dừng lại ở sự hiện diện của Thánh Linh trong tâm hồn mỗi người tín hữu. Như vậy, đây không chỉ là thông điệp đầu tiên bàn về Thánh Linh trong đời sống Hội thánh, mà còn đào sâu một nét đặc biệt của huyền bí Kitô giáo, đó là Thánh Linh (nghĩa là cả Thiên Chúa Tam Vị) đến cư ngụ trong linh hồn người công chính (x. Ga 14,23). Đây là một lời mời gọi hãy chú trọng đến đời sống nội tâm tuy không bỏ qua những hoạt động bác ái khác của ơn gọi Kitô hữu.

Bản dịch của Học viện Đa Minh, Gò Vấp.