Tường thuật các sinh hoạt của ĐTC sáng Chúa Nhật tại Etchmiadzin
ĐTC Phanxicô tham dụ lễ nghi phụng vụ của Giáo Hội Armeni Tông Truyền tại quảng truờng thánh Tiridate ở Etschmiadzin - AP
Tường thuật các sinh hoạt của ĐTC sáng Chúa Nhật tại Yerrevan
Chúa Nhật hôm qua là ngày cuối cùng ĐTC viếng thăm mục vụ Armenia. Ngài chỉ có ba sinh hoạt chính. Ban sáng ĐTC gặp gỡ các Giám Mục công giáo, tiếp đến ngài tham dự lễ nghi phụng vụ tại quảng trường San Tiridate Etchmiadzin. Sau bữa trưa ĐTC gặp gỡ các đại biểu và ân nhân của Giáo Hội Armeni Tông Truyền. Vào ban chiều ngài viếng thăm đan viện Khor Virap trước khi ra phi trường quốc tế Zvartnots Yerevan lấy máy bay trở về Roma. Sau đây là chi tiết các sinh hoạt ban sáng của ĐTC.
Lúc 7 giờ 30 sáng ĐTC dâng thánh lễ riêng trong nhà nguyện Dinh tông toà Etchmiadzin. Cùng đồng tế thánh lễ có ĐTGM Sứ Thần Toà Thánh và Đức Ông thư ký toà Sứ Thần. Lúc 9 giờ 15 ngài gặp gỡ thân tình với 14 Giám Mục công giáo Armeni. Cùng hiện diện cũng có 12 linh mục làm việc mục vụ tại Armenia và các vị trong đoàn tuỳ tùng của ĐTC. Tiếp đến ĐTC đi xe tới quảng trường Thánh Tiridate cách đó 200 mét để tham dự lễ nghi phụng vụ do Đức Guaréguin II Thượng Phụ Tối cao và Catholicos của mọi tín hữu Armeni chủ sự.
Bàn thờ ở hướng đông gần Chủng viện thần học Guevorguian, đã được xây hồi năm 2001 nhân dịp kỷ niệm 1.700 năm Kitô giáo được tuyên bố là quốc giáo của Armenia. Bàn thờ được dùng trong các lễ lớn như lễ Chúc lành Mùa Chay, và lễ Đức Mẹ hồn xác lên trời. Cũng tại đây thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã cử hành thánh lễ trong chuyến viếng thăm mục vụ Armenia năm 2001. Bên cạnh bàn thờ là Cổng thánh Gregorio Đấng soi sáng là lối vào chính của Toà Thượng Phụ Etchmiadzine. Trên cột phía Tây của cổng có hình hai thánh tông đồ Tadeo và Bartolomeo đã rao giảng Tin Mừng tại Armenia. Trên cột phía Đông có hình vua Tiridate và thánh Gregorio Đấng soi sáng.
Các liên lạc đại kết giữa Giáo Hội Công Giáo và Giáo Hội Tông Truyền Armeni rất thân tình và đã bắt đầu hồi thập niên 1970. ĐGH Phaolô VI đã gặp gỡ Đức Thượng Phụ Vazguen I năm 1970. Sau đó đã có các cuộc viếng thăm chính thức của Đức Thượng Phụ Guaréguin I tại Vaticăng. Năm 1999 cuộc triển lãm Roma-Armenia đã được tổ chức trong nhà nguyện Sistina nhân kỷ niệm 1.700 năm dân nước Armenia được rửa tội. Trong 17 năm tại chức Đức Guaréguin II cũng đã gặp gỡ thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Đức Biển Đức XVI và ĐTC Phanxicô. Chuyến viếng thăm cuối cùng là ngày 12 tháng 4 năm 2015, nhân dịp ĐTC Phanxicô cử hành thánh lễ tưởng niệm 100 năm cuộc diệt chủng Armeni trong đền thờ thánh Phêrô.
Thánh lễ đã bắt đầu lúc 10 giờ sáng giờ địa phương và được hát hầu nhu từ đầu tới cuối, đối đáp giữa vị chủ tế, các phó tế và ca đoàn. Tham dự thánh lễ có các TGM, GM của Giáo Hội Armeni Tông Truyền, các TGM, GM của Giáo Hội Công Giáo Armeni, cũng như tổng thống và giới chức chính quyền dân sự và đông đảo tín hữu.
Thánh lễ bao gồm nhiều phần khác nhau, từ nghi thức rửa tay thánh hóa, xưng thú tội lỗi xin Mẹ Thiên Chúa và các Thánh bầu cử, kêu lên Chúa với thánh vịnh 99, đến thánh vịnh 42 và lời cầu xin thánh Gregorio thành Narek giúp cử hành bí tích xứng đáng, thánh ca “Được chọn”, phần đem bánh rượu ra, xông hương cho cộng đoàn biểu tượng cho Chúa Kitô nhập thể làm người bước đi giữa loài người và lên trời. Hương thơm biểu tượng cho mùi thơm dịu dàng của Tin Mừng toả lan giữa loài người. Nhiều thánh ca đã được hát trước khi tới phần công bố Phúc Âm. Tiếp đến là kinh Tin Kính, rồi nhiều nghi thức khác trước khi trao hôn bình an, kinh Thánh Thánh Thánh, phần tưởng nhớ các thánh vv….
Trước nghi thức hiệp lễ Đức Thượng Phụ đã ngỏ lời với mọi người. Tiếp đến là bài phát biểu của ĐTC. Ngài nói: vào thời điểm tột đỉnh của chuyến viếng thăm đã được ước mong và đã trở thành không thể quên được, tôi xin Chúa Kitô chúc lành cho con đường tìm về hiệp nhất và xin Chúa Thánh Thần làm cho tín hữu chỉ có một con tim và một linh hồn. ĐTC dâng lời cảm tạ Thiên Chúa hiệp với thánh ca chúc tụng tạ ơn được dâng lên từ bàn thờ này. Ngài cũng cám ơn Đức Thưọng Phụ đã mở rộng cửa tiếp đón ngài và được cùng nhau sống kinh nghiệp “đẹp và êm dịu anh em sống chung một nhà” (Tv 133,1). ĐTC nói: Chúng ta đã gặp nhau, ôm hôn nhau một cách huynh đệ, chúng ta đã cùng nhau cầu nguyện, chia sẻ các ơn, niềm hy vọng và các lo lắng của Giáo Hội Chúa Kitô, mà chúng ta cảm nhận được các nhịp đập, và chúng ta tin và cảm thấy là một. “Chỉ có một thân thể, một Thần Khí, cũng như một niềm hy vọng. Chỉ có một Chúa, một niềm tin, một phép rửa. Chỉ có một Thiên Chúa, Cha của mọi người, Đấng ngự trên mọi người, qua mọi người và trong mọi người.” (Ep 4,4-6): thật thế chúng ta có thể lấy các lời này của tông đồ Phaolô làm của mình. Quy chiếu lịch sử Giáo Hội Armeni ĐTC nói:
Chính trong dấu chỉ của các thánh Tông Đồ mà chúng ta đã gặp gỡ nhau. Các thánh Bartolomeo và Taddeo đã loan báo Tin Mừng lần đầu tiên trong các vùng đất này, và các thánh Phêrô và Phaolô đã hiến mạng sống cho Chúa tại Roma, trong khi các vị cai trị với Chúa Kitô trên trời, chắc chắn các ngài vui mừng, khi trông thấy tình thương mến và khát vọng hiệp thông cụ thể của chúng ta. Tôi xin cảm tạ Chúa về tất cả những điều đó, cho anh chị em và cùng với anh chị em. “Park astutsò” Vinh danh Thiên Chúa.
Trong Phụng vụ thánh thiêng nầy thánh ca trọng thể chúc tụng Thiên Chúa ba lần thánh đã được dâng lên trời, chúc tụng sự thánh thiện của Thiên Chúa: Xin phuớc lành của Đấng Tối Cao xuống phong phú trên trái đất, nhờ lời bầu cử của Mẹ Thiên Chúa, các thánh cả và các tiến sĩ, các vị tử đạo, đặc biệt là biết bao nhiêu vị tử đảo đã được tôn phong hiển thánh tại đây hồi năm ngoái. “Xin Con Một duy nhất, Đấng ngự xuống đây, chúc lành cho con đường của chúng ta. Xin Chúa Thánh Thần làm cho các tín hữu chỉ có một con tim, một linh hồn: xin Người đến tái thành lập chúng ta trong sự hiệp nhất. Vì thế tôi muốn tái khẩn cầu Người bằng cách lấy lại vài lời rạng ngời đã được đưa vào phụng vụ của anh chị em. “Xin hãy đến, lậy Thần Khí, Chúa là Đấng giữ gìn các thánh và thanh tẩy các người tội lỗi, xin đổ tràn đầy trên chúng con lửa tình yêu và hiệp nhất của Chúa, và ước chi lửa này làm tan chảy các lý do gương mù gương xấu của chúng con” (Gregori di Narek, Sách Ai Ca, 33,5), trước hết là việc thiếu hiệp nhất giữa các môn đệ của Chúa Kitô. Rồi ĐTC đưa ra lời cầu chúc sau đây:
Ước chi Giáo Hội Armeni tiến bước trong an bình, và sự hiệp nhất của chúng ta được trọn vẹn. Trong tất cả mọi người hãy nổi lên một khát vọng hiệp nhất mạnh mẽ, một sự hiệp nhất không được là sự lụy thuộc của người này vào người kia, cũng không phải là việc hút nhập, nhưng là sự tiếp nhận tất cả các ơn Thiên Chúa đã ban cho mỗi người để biểu lộ cho toàn thế giới mầu nhiệm lớn lao của ơn cứu rỗi đã được Chúa Kitô hiện thực qua Chúa Thánh Thần” (Phanxicô, Lời phát biểu trong lễ nghi phụng vụ tại nhà thờ thánh Giorgio bên Istanbul này 30-11-2014).
Chúng ta hãy tiếp nhận lời nhắn nhủ của các thánh, chúng ta hãy lắng nghe tiếng nói của những người khiêm tốn và những người nghèo khó, của biết bao nạn nhân của thù hận, đã khổ đau và hy sinh mạng sống vì đức tin; chúng ta hãy lắng tai nghe các thế hệ trẻ khẩn nài một tương lai tự do khỏi các chia rẽ của quá khứ. Từ nơi thánh thiện này ước chi một ánh sáng rạng ngời được phổ biến; xin ánh sáng của tình yêu tha thứ và hoà giải kết hiệp với ánh sáng đức tin mà thánh Gregorio, người cha của anh chị em theo Tin Mừng, đã chiếu soi các vùng đất này.
Như các Tông Đồ sáng ngày Phục Sinh, mặc dù có các nghi ngờ và không chắc chắn, các vị đã chạy tới nơi của sự sống lại, được lôi kéo bởi rạng đông hạnh phúc của một niềm hy vọng mới (x. Ga 20,3-4), cả chúng ta nữa, trong ngày Chúa Nhật thánh này, cũng hãy theo lời Thiên Chúa mời gọi hiệp nhất toàn vẹn, và hãy mau bước tiến tới hiệp nhất.
Và giờ đây, thưa Đức Tượng Phụ, nhân danh Thiên Chúa, tôi xin ngài chúc lành cho tôi và cho Giáo Hội Công Giáo, và chúc lành cho cuộc chạy này của chúng ta tiến tới sự hiệp nhất trọn vẹn.
Đức Thượng Phụ và ĐTC đã ôm hôn nhau.
Lễ nghi phụng vụ tiếp tục với nhiều bài thánh ca khác và phần hiệp lễ. Sau khi ban phép lành cuỗi lễ cho mọi người Đức Thượng Phụ xin ĐTC ban phép lành cho cộng đoàn.
Tiếp đến Đức Thượng Phụ và ĐTC đã rời bàn thờ xuống chào tổng thống và các giới chức chính quyền, trước khi cùng các Giám Mục đi rước tiến về Dinh Tông Toà cách đó 200 mét. ĐTC và Đức Thượng Phụ đi dưới tàn che có 4 phó tế cầm bốn góc. Hai phó tế đi trước thỉnh thoảng quay lại xông hương cho hai vị, giữa tiếng vỗ tay và chào mừng của tín hữu. Một em bé đã chạy tới tặng ĐTC lá quốc kỳ Armenia bé tí của em.
Lúc gần 1 giờ trưa ĐTC đã dùng bữa trưa với Đức Thượng Catholicos, các TGM, GM của Giáo Hội Armeni Tông Truyền, cũng như các TGM, GM của Giáo Hội Công Giáo Armeni và đoàn tuỳ tùng của ĐTC.
Lúc gần 4 giờ chiều ĐTC gặp gỡ các đại biểu và ân nhân của Giáo Hội Tông Truyền Armeni. Sau đó ngài đi thăm đan viện Khor Virap cách Yerevan 41 cây số rồi ra phi trường lấy máy bay trở về Roma.
Linh Tiến Khải
Chúa Nhật hôm qua là ngày cuối cùng ĐTC viếng thăm mục vụ Armenia. Ngài chỉ có ba sinh hoạt chính. Ban sáng ĐTC gặp gỡ các Giám Mục công giáo, tiếp đến ngài tham dự lễ nghi phụng vụ tại quảng trường San Tiridate Etchmiadzin. Sau bữa trưa ĐTC gặp gỡ các đại biểu và ân nhân của Giáo Hội Armeni Tông Truyền. Vào ban chiều ngài viếng thăm đan viện Khor Virap trước khi ra phi trường quốc tế Zvartnots Yerevan lấy máy bay trở về Roma. Sau đây là chi tiết các sinh hoạt ban sáng của ĐTC.
Lúc 7 giờ 30 sáng ĐTC dâng thánh lễ riêng trong nhà nguyện Dinh tông toà Etchmiadzin. Cùng đồng tế thánh lễ có ĐTGM Sứ Thần Toà Thánh và Đức Ông thư ký toà Sứ Thần. Lúc 9 giờ 15 ngài gặp gỡ thân tình với 14 Giám Mục công giáo Armeni. Cùng hiện diện cũng có 12 linh mục làm việc mục vụ tại Armenia và các vị trong đoàn tuỳ tùng của ĐTC. Tiếp đến ĐTC đi xe tới quảng trường Thánh Tiridate cách đó 200 mét để tham dự lễ nghi phụng vụ do Đức Guaréguin II Thượng Phụ Tối cao và Catholicos của mọi tín hữu Armeni chủ sự.
Bàn thờ ở hướng đông gần Chủng viện thần học Guevorguian, đã được xây hồi năm 2001 nhân dịp kỷ niệm 1.700 năm Kitô giáo được tuyên bố là quốc giáo của Armenia. Bàn thờ được dùng trong các lễ lớn như lễ Chúc lành Mùa Chay, và lễ Đức Mẹ hồn xác lên trời. Cũng tại đây thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã cử hành thánh lễ trong chuyến viếng thăm mục vụ Armenia năm 2001. Bên cạnh bàn thờ là Cổng thánh Gregorio Đấng soi sáng là lối vào chính của Toà Thượng Phụ Etchmiadzine. Trên cột phía Tây của cổng có hình hai thánh tông đồ Tadeo và Bartolomeo đã rao giảng Tin Mừng tại Armenia. Trên cột phía Đông có hình vua Tiridate và thánh Gregorio Đấng soi sáng.
Các liên lạc đại kết giữa Giáo Hội Công Giáo và Giáo Hội Tông Truyền Armeni rất thân tình và đã bắt đầu hồi thập niên 1970. ĐGH Phaolô VI đã gặp gỡ Đức Thượng Phụ Vazguen I năm 1970. Sau đó đã có các cuộc viếng thăm chính thức của Đức Thượng Phụ Guaréguin I tại Vaticăng. Năm 1999 cuộc triển lãm Roma-Armenia đã được tổ chức trong nhà nguyện Sistina nhân kỷ niệm 1.700 năm dân nước Armenia được rửa tội. Trong 17 năm tại chức Đức Guaréguin II cũng đã gặp gỡ thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Đức Biển Đức XVI và ĐTC Phanxicô. Chuyến viếng thăm cuối cùng là ngày 12 tháng 4 năm 2015, nhân dịp ĐTC Phanxicô cử hành thánh lễ tưởng niệm 100 năm cuộc diệt chủng Armeni trong đền thờ thánh Phêrô.
Thánh lễ đã bắt đầu lúc 10 giờ sáng giờ địa phương và được hát hầu nhu từ đầu tới cuối, đối đáp giữa vị chủ tế, các phó tế và ca đoàn. Tham dự thánh lễ có các TGM, GM của Giáo Hội Armeni Tông Truyền, các TGM, GM của Giáo Hội Công Giáo Armeni, cũng như tổng thống và giới chức chính quyền dân sự và đông đảo tín hữu.
Thánh lễ bao gồm nhiều phần khác nhau, từ nghi thức rửa tay thánh hóa, xưng thú tội lỗi xin Mẹ Thiên Chúa và các Thánh bầu cử, kêu lên Chúa với thánh vịnh 99, đến thánh vịnh 42 và lời cầu xin thánh Gregorio thành Narek giúp cử hành bí tích xứng đáng, thánh ca “Được chọn”, phần đem bánh rượu ra, xông hương cho cộng đoàn biểu tượng cho Chúa Kitô nhập thể làm người bước đi giữa loài người và lên trời. Hương thơm biểu tượng cho mùi thơm dịu dàng của Tin Mừng toả lan giữa loài người. Nhiều thánh ca đã được hát trước khi tới phần công bố Phúc Âm. Tiếp đến là kinh Tin Kính, rồi nhiều nghi thức khác trước khi trao hôn bình an, kinh Thánh Thánh Thánh, phần tưởng nhớ các thánh vv….
Trước nghi thức hiệp lễ Đức Thượng Phụ đã ngỏ lời với mọi người. Tiếp đến là bài phát biểu của ĐTC. Ngài nói: vào thời điểm tột đỉnh của chuyến viếng thăm đã được ước mong và đã trở thành không thể quên được, tôi xin Chúa Kitô chúc lành cho con đường tìm về hiệp nhất và xin Chúa Thánh Thần làm cho tín hữu chỉ có một con tim và một linh hồn. ĐTC dâng lời cảm tạ Thiên Chúa hiệp với thánh ca chúc tụng tạ ơn được dâng lên từ bàn thờ này. Ngài cũng cám ơn Đức Thưọng Phụ đã mở rộng cửa tiếp đón ngài và được cùng nhau sống kinh nghiệp “đẹp và êm dịu anh em sống chung một nhà” (Tv 133,1). ĐTC nói: Chúng ta đã gặp nhau, ôm hôn nhau một cách huynh đệ, chúng ta đã cùng nhau cầu nguyện, chia sẻ các ơn, niềm hy vọng và các lo lắng của Giáo Hội Chúa Kitô, mà chúng ta cảm nhận được các nhịp đập, và chúng ta tin và cảm thấy là một. “Chỉ có một thân thể, một Thần Khí, cũng như một niềm hy vọng. Chỉ có một Chúa, một niềm tin, một phép rửa. Chỉ có một Thiên Chúa, Cha của mọi người, Đấng ngự trên mọi người, qua mọi người và trong mọi người.” (Ep 4,4-6): thật thế chúng ta có thể lấy các lời này của tông đồ Phaolô làm của mình. Quy chiếu lịch sử Giáo Hội Armeni ĐTC nói:
Chính trong dấu chỉ của các thánh Tông Đồ mà chúng ta đã gặp gỡ nhau. Các thánh Bartolomeo và Taddeo đã loan báo Tin Mừng lần đầu tiên trong các vùng đất này, và các thánh Phêrô và Phaolô đã hiến mạng sống cho Chúa tại Roma, trong khi các vị cai trị với Chúa Kitô trên trời, chắc chắn các ngài vui mừng, khi trông thấy tình thương mến và khát vọng hiệp thông cụ thể của chúng ta. Tôi xin cảm tạ Chúa về tất cả những điều đó, cho anh chị em và cùng với anh chị em. “Park astutsò” Vinh danh Thiên Chúa.
Trong Phụng vụ thánh thiêng nầy thánh ca trọng thể chúc tụng Thiên Chúa ba lần thánh đã được dâng lên trời, chúc tụng sự thánh thiện của Thiên Chúa: Xin phuớc lành của Đấng Tối Cao xuống phong phú trên trái đất, nhờ lời bầu cử của Mẹ Thiên Chúa, các thánh cả và các tiến sĩ, các vị tử đạo, đặc biệt là biết bao nhiêu vị tử đảo đã được tôn phong hiển thánh tại đây hồi năm ngoái. “Xin Con Một duy nhất, Đấng ngự xuống đây, chúc lành cho con đường của chúng ta. Xin Chúa Thánh Thần làm cho các tín hữu chỉ có một con tim, một linh hồn: xin Người đến tái thành lập chúng ta trong sự hiệp nhất. Vì thế tôi muốn tái khẩn cầu Người bằng cách lấy lại vài lời rạng ngời đã được đưa vào phụng vụ của anh chị em. “Xin hãy đến, lậy Thần Khí, Chúa là Đấng giữ gìn các thánh và thanh tẩy các người tội lỗi, xin đổ tràn đầy trên chúng con lửa tình yêu và hiệp nhất của Chúa, và ước chi lửa này làm tan chảy các lý do gương mù gương xấu của chúng con” (Gregori di Narek, Sách Ai Ca, 33,5), trước hết là việc thiếu hiệp nhất giữa các môn đệ của Chúa Kitô. Rồi ĐTC đưa ra lời cầu chúc sau đây:
Ước chi Giáo Hội Armeni tiến bước trong an bình, và sự hiệp nhất của chúng ta được trọn vẹn. Trong tất cả mọi người hãy nổi lên một khát vọng hiệp nhất mạnh mẽ, một sự hiệp nhất không được là sự lụy thuộc của người này vào người kia, cũng không phải là việc hút nhập, nhưng là sự tiếp nhận tất cả các ơn Thiên Chúa đã ban cho mỗi người để biểu lộ cho toàn thế giới mầu nhiệm lớn lao của ơn cứu rỗi đã được Chúa Kitô hiện thực qua Chúa Thánh Thần” (Phanxicô, Lời phát biểu trong lễ nghi phụng vụ tại nhà thờ thánh Giorgio bên Istanbul này 30-11-2014).
Chúng ta hãy tiếp nhận lời nhắn nhủ của các thánh, chúng ta hãy lắng nghe tiếng nói của những người khiêm tốn và những người nghèo khó, của biết bao nạn nhân của thù hận, đã khổ đau và hy sinh mạng sống vì đức tin; chúng ta hãy lắng tai nghe các thế hệ trẻ khẩn nài một tương lai tự do khỏi các chia rẽ của quá khứ. Từ nơi thánh thiện này ước chi một ánh sáng rạng ngời được phổ biến; xin ánh sáng của tình yêu tha thứ và hoà giải kết hiệp với ánh sáng đức tin mà thánh Gregorio, người cha của anh chị em theo Tin Mừng, đã chiếu soi các vùng đất này.
Như các Tông Đồ sáng ngày Phục Sinh, mặc dù có các nghi ngờ và không chắc chắn, các vị đã chạy tới nơi của sự sống lại, được lôi kéo bởi rạng đông hạnh phúc của một niềm hy vọng mới (x. Ga 20,3-4), cả chúng ta nữa, trong ngày Chúa Nhật thánh này, cũng hãy theo lời Thiên Chúa mời gọi hiệp nhất toàn vẹn, và hãy mau bước tiến tới hiệp nhất.
Và giờ đây, thưa Đức Tượng Phụ, nhân danh Thiên Chúa, tôi xin ngài chúc lành cho tôi và cho Giáo Hội Công Giáo, và chúc lành cho cuộc chạy này của chúng ta tiến tới sự hiệp nhất trọn vẹn.
Đức Thượng Phụ và ĐTC đã ôm hôn nhau.
Lễ nghi phụng vụ tiếp tục với nhiều bài thánh ca khác và phần hiệp lễ. Sau khi ban phép lành cuỗi lễ cho mọi người Đức Thượng Phụ xin ĐTC ban phép lành cho cộng đoàn.
Tiếp đến Đức Thượng Phụ và ĐTC đã rời bàn thờ xuống chào tổng thống và các giới chức chính quyền, trước khi cùng các Giám Mục đi rước tiến về Dinh Tông Toà cách đó 200 mét. ĐTC và Đức Thượng Phụ đi dưới tàn che có 4 phó tế cầm bốn góc. Hai phó tế đi trước thỉnh thoảng quay lại xông hương cho hai vị, giữa tiếng vỗ tay và chào mừng của tín hữu. Một em bé đã chạy tới tặng ĐTC lá quốc kỳ Armenia bé tí của em.
Lúc gần 1 giờ trưa ĐTC đã dùng bữa trưa với Đức Thượng Catholicos, các TGM, GM của Giáo Hội Armeni Tông Truyền, cũng như các TGM, GM của Giáo Hội Công Giáo Armeni và đoàn tuỳ tùng của ĐTC.
Lúc gần 4 giờ chiều ĐTC gặp gỡ các đại biểu và ân nhân của Giáo Hội Tông Truyền Armeni. Sau đó ngài đi thăm đan viện Khor Virap cách Yerevan 41 cây số rồi ra phi trường lấy máy bay trở về Roma.
Linh Tiến Khải
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét